Dossiers 'foute' Nederlanders Tweede Wereldoorlog openbaar in januari

Gepubliceerd op 21/10/2024 18:00 in Binnenland

Over ruim twee maanden zullen de dossiers van 'foute' Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog openbaar worden gemaakt door het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Er zijn in totaal 450.000 van dit soort dossiers, waarvan slechts in 16.000 gevallen tot een strafrechtelijke veroordeling is gekomen. Dit betekent dat een groot aantal Nederlanders die werden verdacht van samenwerking met de Duitsers nooit voor de rechter zijn verschenen.

Vanavond vond er een bijeenkomst plaats in het stadsarchief van Amsterdam om te praten over wat er met deze mensen is gebeurd. De bijeenkomst was zo populair dat deze binnen enkele uren volgeboekt was.

Hoofd onderzoek Hinke Piersma van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies vertelt dat de regering in Londen tijdens de oorlog een rechtssysteem heeft ontworpen voor de bestraffing van collaborateurs. Dit systeem zal vanaf 2 januari 2025 openbaar en online doorzoekbaar worden, waarbij onder andere landverraad, NSB-lidmaatschap en andere grote vergrijpen zichtbaar zullen zijn.

Veel van de kleinere vergrijpen, zoals meewerken aan maatregelen als tewerkstelling, werden administratief afgehandeld via zuiveringen. Lokale zuiveringscommissies bepaalden of ambtenaren en ambtsdragers in maatschappelijk opzicht waren tekortgeschoten en welke strafmaatregelen zij zouden krijgen.

Hoewel het systeem probeerde eigenrichting te voorkomen, kwam het toch voor dat burgers optraden tegen veronderstelde collaborateurs, zoals de 'moffenmeiden' die publiekelijk werden gestraft door kaalgeschoren te worden.

Er heerst maatschappelijke onrust over het openbaar maken van de dossiers uit het CABR, wat volgens het NIOD kan leiden tot nieuwe publieke veroordelingen en het oprakelen van het verleden. Hinke Piersma benadrukt echter het belang van een debat rondom deze archieven, aangezien het niet zo eenvoudig is om daders en slachtoffers aan te wijzen. Het archief is een juridische weerslag van een poging om recht te doen, maar de waarheid ligt niet per definitie daar.