Britse inlichtingendienst GCHQ onthult foto's van Colossus, de eerste moderne computer

Gepubliceerd op 18/01/2024 19:00 in Opmerkelijk

Op zijn tachtigste verjaardag deelt de Britse inlichtingendienst GCHQ foto's van Colossus, het apparaat dat gezien kan worden als de eerste moderne computer. Dit terwijl het apparaat ooit zo geheim was dat zelfs de monteurs niet wisten waar het voor gebruikt werd.

Colossus werd op 18 januari 1944 afgeleverd op Bletchley Park, waar de slimste wiskundigen en computerpioniers werden ingezet om de Duitse codeberichten te kraken. Het apparaat werd ingezet om de code te ontcijferen die Hitler gebruikte om met zijn generaals te communiceren. Colossus maakte gebruik van nieuwe technologie, waarbij mechanische schakelingen werden vervangen door 2500 elektronenbuizen, waardoor het veel sneller was dan zijn voorgangers.

Met zijn vermogen om 5000 karakters per seconde te verwerken, was Colossus feitelijk de eerste elektronische computer. Hierdoor konden versleutelde berichten binnen enkele uren gekraakt worden, in plaats van wekenlang werk voor codekrakers.

Hoewel Colossus weinig weg had van de latere pc's, had het een enorme impact. Het apparaat woog 1000 kilo, was 2 meter hoog en nam een hele kamer in beslag. Het werd geprogrammeerd door schakelaars, stekkers en kabels om te zetten, aangezien software nog niet bestond. Pas toen microchips de vacuümbuizen vervingen, werden computers compacter en minder log.

Uiteindelijk werden er tien Colossi ingezet in Bletchley Park. Hun extra rekenkracht was cruciaal, met name in aanloop naar D-day, toen berichten werden ontcijferd waaruit bleek dat Hitler de invasie bij Calais verwachtte in plaats van in Normandië. Dankzij het ontsleutelen van maar liefst 63 miljoen karakters zou de oorlog volgens sommige schattingen twee jaar eerder zijn geëindigd.

Na de oorlog werden acht exemplaren van Colossus ontmanteld. Omdat de laatste twee, Red en Blue genaamd, tijdens de Koude Oorlog werden gebruikt om Sovjet-geheimen te onthullen, bleef het bestaan van de computer lange tijd geheim. Pas in deze eeuw werd het bestaan eindelijk onthuld.

Een technicus van GCHQ, Bill Marshall, herinnert zich dat zelfs de personen die regelmatig met Colossus werkten niet precies wisten wat het apparaat kon doen. Hij legt uit dat het niet aan hem was om dat te weten, maar dat hij alleen verantwoordelijk was om het te repareren indien nodig, met behulp van schakelschema's en geen gedetailleerde handleiding.

Marshall is verheugd dat hij met zijn werk heeft bijgedragen aan dit belangrijke apparaat en benadrukt dat we allemaal trots kunnen zijn op wat er is bereikt in naam van de nationale veiligheid.