UWV herziet 460 fraudezaken na illegale dataverzameling

Gepubliceerd op 19/10/2023 20:00 in Tech

Het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) gaat opnieuw onderzoek doen naar 460 afgesloten fraudezaken vanwege een omstreden fraude-algoritme. Uit eerder onderzoek van de NOS bleek dat de gegevens van alle bezoekers van UWV-sites illegaal werden verzameld. Hoewel het UWV aanvankelijk niet van plan was om deze zaken te herzien, is het nu toch tot dit besluit gekomen, aldus demissionair minister Van Gennip van Sociale Zaken aan de Tweede Kamer.

Het betreft 460 zaken waarbij een sanctie is opgelegd, zoals een boete, stopzetten van een uitkering of het gedeeltelijk of geheel moeten terugbetalen. Ondanks de illegale dataverzameling werden alle lopende onderzoeken stilgelegd. Nu zal het UWV de zaken herzien en daarbij beoordelen of de gebruikte gegevens rechtmatig zijn verkregen, aldus een woordvoerder van het UWV. Dit besluit is mede genomen op basis van gesprekken met het ministerie, advies van de Autoriteit Persoonsgegevens en vanwege de gelijke behandeling van uitkeringsontvangers die wel of niet om herziening hebben gevraagd.

Drie uitkeringsontvangers hebben zelf verzocht om herziening bij het UWV. In een van deze gevallen is het besluit al herzien vanwege de aanzienlijke rol van illegale dataverzameling. Daarom zal het UWV alle 460 zaken opnieuw beoordelen. De betrokken uitkeringsontvangers zullen hiervoor worden benaderd.

In juli bracht de NOS naar buiten dat het UWV illegaal gegevens van uitkeringsontvangers gebruikte in een fraude-algoritme. Hiermee wilde de uitkeringsinstantie onderzoeken of de ontvangers zich in het buitenland bevonden terwijl zij een WW-uitkering ontvingen, wat alleen in bepaalde gevallen is toegestaan.

Het fraude-algoritme bleek onder andere gebruik te maken van IP-adressen van alle bezoekers van UWV.nl en Werk.nl. Door één keer in te loggen op een van deze sites, konden alle bezoeken aan deze sites aan de ontvangers worden gekoppeld. Op deze manier kon het UWV vaststellen of zij in het buitenland verbleven, zelfs als zij alleen informatie op de UWV-site opzochten zonder in te loggen. Na waarschuwing van de landsadvocaat dat dit illegaal was, werd het systeem stilgelegd. Hoewel alle verzamelde informatie nog niet uit de systemen van het UWV is verwijderd, heeft Van Gennip aan de Kamer verklaard dat het UWV hiertoe bereid is. Sommige van deze gegevens zijn echter nodig voor het opnieuw beoordelen van de 460 zaken.

Tweede Kamerleden Dekker-Abdulaziz (D66) en Van Baarle (Denk) hebben de minister gevraagd om de fraude-algoritmes van het UWV openbaar te maken, maar Van Gennip is hier tegen. Dit zou de opsporing in gevaar kunnen brengen. Wel heeft zij toegezegd de Tweede Kamer vertrouwelijk te informeren. Dekker-Abdulaziz is blij dat de 460 zaken opnieuw worden bekeken, maar vindt het zorgelijk dat het UWV geen transparantie wil bieden over de gebruikte algoritmes. Volgens haar moeten organisaties duidelijk uitleggen welke gegevens zij verzamelen, iets wat binnenkort verplicht wordt door een nieuwe wet voor overheden.

Uit de antwoorden blijkt verder dat het UWV de Cliëntenraad niet vooraf heeft geïnformeerd over het gebruik van de algoritmes, terwijl dit wel verplicht is. De bestuurders van het UWV hebben hiervoor hun excuses aangeboden aan de Cliëntenraad, aldus de minister.