VS probeert meer controle te krijgen over export van ASML's chipmachines

Gepubliceerd op 13/11/2023 13:00 in Tech

In Veldhoven, waar het hoofdkantoor van ASML is gevestigd, heerst het gevoel dat de Verenigde Staten steeds meer controle probeert te krijgen over de export van de essentiële chipmachines van het Nederlandse bedrijf. Dit komt door nieuwe restricties die vorige maand door de Amerikanen zijn opgelegd en die met frustratie zijn ontvangen door ASML.

Het is mogelijk dat dit niet het einde is van de restricties. Het is niet verrassend dat er nieuwe maatregelen zijn genomen, aangezien Washington Den Haag en ASML van tevoren op de hoogte heeft gebracht. In oktober toonde ook de Tweede Kamer kritiek toen dit ter sprake kwam tijdens het Vragenuur.

Deze nieuwe maatregelen komen een jaar nadat de VS voor het eerst vergaande stappen heeft genomen om de technologische ontwikkeling van China zoveel mogelijk tegen te gaan. Het idee is dat degene die technologisch het verst is, ook het militaire overwicht heeft. Amerika doet er alles aan om te voorkomen dat China meer macht krijgt.

Volgens Emily Benson, een deskundige van de Amerikaanse denktank CSIS, zijn deze maatregelen bedoeld om alle gaten in de regelgeving dicht te stoppen. Op de lange termijn kunnen deze maatregelen een enorme impact hebben op de capaciteiten van China.

De VS zag in de export van ASML's chipmachines een gat. Het Nederlandse bedrijf mocht zijn allernieuwste machines, de EUV (Extreme Ultraviolet), nooit naar China exporteren. Na intensieve onderhandelingen ging de Nederlandse overheid begin dit jaar akkoord met extra maatregelen gericht op drie modellen van oudere DUV-machines (Deep Ultraviolet) die al wel in China aanwezig zijn. Daar zijn nu nog twee oudere modellen aan toegevoegd.

Dit heeft geleid tot een opmerkelijk verschil tussen Nederland en de VS: Den Haag staat toe dat ASML meer machines exporteert dan Washington. De Amerikaanse overheid heeft de regels aangepast, waardoor zelfs als er maar een Amerikaanse schroef in de machines zit, zij zeggenschap hebben over de export (voorheen lag de drempel op 25 procent, wat ASML niet haalt).

De chipmachinemaker is hier niet blij mee en het roept ook de vraag op of Amerika op deze manier ook andere bedrijven in de chipsector of andere sectoren zal aanpakken.

Er worden verwacht dat er in de komende tijd diplomatieke gesprekken op hoog niveau zullen plaatsvinden tussen Washington en Den Haag over deze nieuwe stap. Het is echter de vraag of deze gesprekken iets zullen opleveren. Demissionair minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel) heeft aangekondigd ook naar Brussel te stappen.

Een maand eerder kwam de Chinese fabrikant Huawei met een verrassing. Ondanks dat het bedrijf sinds 2020 op de zwarte lijst staat van de VS en dus geen geavanceerde chips zou moeten kunnen krijgen, lanceerde het een nieuwe telefoon met een geavanceerde 5G-chip.

Deze chip werd geproduceerd op 7 nanometer (nm) door de Chinese fabrikant SMIC, met behulp van een DUV-machine van ASML en een reeks machines van andere bedrijven. Dit is iets waar al die partijen geen invloed op hebben, aangezien de klant bepaalt wat er wordt geproduceerd.

Het aantal nanometers geeft de ontwikkeling in de chipsector aan. Hoe lager het getal, hoe sneller en energiezuiniger de chip is. De ontwikkeling gaat verder: met behulp van ASML's EUV-machines produceert de Taiwanese fabrikant TSMC chips op 3 nm. Deze chips worden gebruikt in de nieuwste iPhones.

Volgens Jan-Peter Kleinhans van de Duitse denktank Stiftung Neue Verantwortung was het te verwachten dat een Chinese fabrikant op grote schaal 7 nm kan produceren. TSMC deed dit al vijf jaar geleden en het was bekend dat SMIC hier ook mee bezig was